Gà Tiên Yên

Gà Tiên Yên là một trong những sản phẩm vật nuôi nổi tiếng của tỉnh Quảng Ninh từ những năm 70 của thế kỷ XX. Giống gà Tiên Yên chủ yếu được nuôi ở những thôn bản vùng sâu, vùng xa thuộc các xã như Phong Dụ, Hà Lâu, Yên Than.

Gà Tiên Yên

Gà Tiên Yên là giống gà chân thấp, cả trống và mái mình tròn, dáng đi lịch bịch. Thân gà hình tròn, gọn, cổ ngắn, chân thấp, nhỏ màu vàng. Trọng lượng lúc 6 tháng tuổi thì gà mái từ 1,5 - 1,7 kg/con còn gà trống từ 2,2 - 2,7 kg/con. Gà Tiên Yên sau 6 tháng nuôi, gà mái đạt trọng lượng từ 1,5 đến 1,7 kg, và gà trống từ 2,2 đến 2,7 kg.  Là giống gà ở cuống mỏ, cả hai phía, có chùm lông chĩa ra trông như túm râu, 100%  số gà trống được chọn có râu đầu hoặc lông hàm; gà mái có mào phát triển, đỏ tươi, mỏ gà chắc và ngắn.

Con mái thường có màu lông vàng xám. Con trống sáng màu hơn đôi chút. Do phương thức nuôi chăn thả tự nhiên và phân tán trong nhân dân từ lâu đời, nên giống gà Tiên Yên đã phân ly thành những dòng với nhiều màu lông khác nhau như: Hoa mơ, nâu, tía, xám, tro, vàng. Đặc điểm nổi bật là dưới mỏ con gà mái thường có một túm lông dài nên gọi là "gà râu", phần lớn gà Tiên Yên có chùm lông đầu và "râu" hàm.  Gà giống bố, mẹ phải có những đặc điểm như mình tròn, chân ngắn, da vàng, long đầu, râu hàm thì mới đúng là giống gà gốc Tiên Yên.

Gà Tiên Yên thương phẩm đạt chất lượng cao, có đặc tính như thịt thơm ngon, da dầy và giòn, được đông đảo người tiêu dùng ưa chuộng. Thịt gà Tiên Yên khi luộc, da có màu vàng ươm như thoa nghệ và bóng nhẫy như vừa nhúng mỡ. Thịt gà Tiên Yên ngọt thơm một cách đặc biệt, săn chắc mà vẫn giòn, không dai, béo mà không ngậy. Da gà Tiên Yên không chỉ vàng mọng mà còn rất dày. Chính bởi vậy Gà Tiên Yên được Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam công bố tháng 9 năm 2012 đưa vào danh sách Top 50 món ăn đặc sản nổi tiếng Việt Nam.

Gà Tiên Yên có đặc điểm nuôi con khéo, chịu được kham khổ, ít dịch bệnh so với các giống gà nhập nội khác như gà Tam hoàng, gà Lương Phượng, chúng là vật nuôi có sức đề kháng cao và mắn đẻ. Gà mái đẻ lúc 6 tháng tuổi thường đẻ từ 13-15 trứng/lứa (90 - 100 trứng/năm). Tỷ lệ ấp nở tự nhiên đạt từ 80 - 90% tuỳ theo mùa. Gà mái mắn đẻ và sai con, một đàn gà con thường lít nhít phải 14-15 con. Đây là giống gà chịu khó bươi móc kiếm mồi, gà nơi đây được nuôi thả tự nhiên, chúng tự kiếm ăn cả ngày, tối mới về chuồng.

Huyện Tiên Yên phấn đấu mở rộng tiêu thụ gà Tiên Yên

Tính đến hết năm 2018, số lượng gà Tiên Yên xuất bán đạt 670.000 con, sản lượng đạt 1.530 tấn. Trong những năm qua, huyện đã tích cực quảng bá, giới thiệu gà Tiên Yên vào bán tại các công ty, nhà hàng như: Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, siêu thị BigC Hạ Long, Công ty vận tải Quảng Ninh… Ngoài ra, sản phẩm còn được tiêu thụ ở một số địa phương lân cận như Hà Nội, Hải Phòng..

Theo UBND huyện Tiên Yên, huyện đưa ra mục tiêu đạt số lượng gà thương phẩm xuất bán đến năm 2020 đạt 850.000 con, sản lượng đạt 1.700 tấn và 100% sản phẩm gà Tiên Yên thương phẩm đến người tiêu dùng được chăn nuôi theo quy trình khép kín, an toàn thực phẩm.

Huyện sẽ lựa chọn khoảng từ 20 đến 30 cơ sở chăn nuôi gà Tiên Yên trên địa bàn huyện đáp ứng các điều kiện sản xuất an toàn, tổ chức sản xuất theo đúng quy trình, có sự quản lý chặt chẽ của cơ quan nhà nước; sản phẩm gà thương phẩm đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng từ khâu sơ chế,  giết mổ được thực hiện tại cơ sở đủ điều kiện vệ sinh thú y của huyện.

Tháng 01/2018, huyện đã công bố nhận diện thương hiệu gà Tiên Yên, hướng tới mong muốn phát triển thương hiệu này thành chuỗi giá trị chất lượng cao. Để kiểm soát tốt về chất lượng gà thương phẩm, hiện các trang trại và hộ chăn nuôi gà ở huyện Tiên Yên đã triển khai giải pháp đeo nhẫn cho gà vào thời kỳ chuẩn bị xuất chuồng (6 tháng tuổi với gà mái và 8 tháng tuổi đối với gà trống).  Nhờ đó, người tiêu dùng có thể nhận diện thương hiệu sản phẩm gà Tiên Yên bởi trên nhãn này có dán tem mã nhận diện thương hiệu; xác nhận nguồn gốc, thời gian chăn nuôi và chất lượng sản phẩm qua phần mềm VNPT check.

Để bảo tồn và phát triển giống gà Tiên Yên theo quy mô lớn, UBND huyện Tiên Yên đã triển khai xây dựng mô hình HTX chăn nuôi và tiêu thụ gà Tiên Yên. Qua mô hình này nhằm nâng cao ý thức của người dân từ khâu tổ chức sản xuất, quản lý trang trại đến tiêu thụ sản phẩm. Việc xây dựng các HTX chăn nuôi và tiêu thụ gà Tiên Yên không chỉ tạo được mối liên kết trong sản xuất giữa các hộ dân, mà còn giải quyết được các vấn đề về giống, thức ăn cũng như đầu ra cho sản phẩm. Đặc biệt, việc xây dựng các HTX chăn nuôi gà ở Tiên Yên còn từng bước hình thành cho người dân thói quen sản xuất hàng hóa nông nghiệp theo hướng tập trung.

Có thể khẳng định việc thành lập các HTX chăn nuôi và tiêu thụ gà Tiên Yên không chỉ góp phần bảo tồn và phát triển giống gà quý này, nâng cao thu nhập cho người dân mà thông qua mô hình này còn từng bước hình thành thói quen sản xuất hàng hóa nông nghiệp theo hướng tập trung. Đây cũng chính là một quyết tâm mới, nỗ lực mới của huyện Tiên Yên trong việc bảo tồn và phát triển thương hiệu gà của địa phương. Trong thời gian tới, huyện Tiên Yên sẽ tiếp tục duy trì sản xuất gà theo hướng chất lượng cao, tăng cường công tác quản lý nhà nước về thương hiệu gà, tăng cường đưa KH-CN, kỹ thuật tiên tiến và phát triển chăn nuôi, đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến thương mại gà Tiên Yên để xây dựng thương hiệu gà Tiên Yên vươn ra các thị trường lớn trong nước và quốc tế góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

                                                                                                            Nguồn: VITIC tổng hợp