Duy trì và phát triển làng nghề “Làng sơn mài Hạ Thái”

Làng Hạ Thái được UBND tỉnh Hà Tây (cũ) công nhận là làng nghề từ năm 2001. Sản phẩm sơn mài Hạ Thái đã khẳng định được thương hiệu không chỉ nhờ uy tín, chất lượng luôn bóng, mịn, đẹp, độ bền cao, mà còn kết tinh dấu ấn của bàn tay khéo léo, sức sáng tạo của những người thợ tài hoa.

Để làm nên một sản phẩm sơn mài hoàn chỉnh và mang dấu ấn riêng, các nghệ nhân phải trải qua 4 công đoạn, công phu và tỉ mỉ gồm: bó hom vóc, trang trí, mái, đánh bóng. Mỗi công đoạn đều được các nghệ nhân rất chăm chút, phối hợp từ chi tiết nhỏ nhất và chủ yếu thực hiện bằng tay.

Các sản phẩm của làng nghề chủ yếu là tranh sơn mài, hoành phi, câu đối, đồ thủ công mỹ nghệ như bát đũa, bình, lọ, giường tủ… Công nghệ sơn mài có nguyên lý chung, nhưng khác biệt trong kinh nghiệm, kỹ thuật của từng cá nhân, từng gia đình.

Hiện nay, làng nghề đã áp dụng nhiều kỹ thuật hiện đại vào việc pha chế, thay đổi công đoạn phủ sơn, tạo cho sản phẩm có độ bóng, bền, đẹp. Mỗi sản phẩm cũng phải đến 15 - 16 lớp sơn, ít cũng là 10 lớp thì mới đảm bảo chất lượng.

Sự ổn định của làng nghề cùng với việc bảo tồn những giá trị văn hoá vật chất và tinh thần của sản phẩm đã góp phần để Hạ Thái trở thành một trong hai làng nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống trong cả nước được Cơ quan hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) chọn làm điểm chiến lược phát triển làng nghề bền vững. Bên cạnh những sản phẩm truyền thống, người dân Hạ Thái còn tạo ra hàng nghìn mẫu sản phẩm hấp dẫn, đáp ứng thị hiếu, nhu cầu của khách hàng trong và ngoài nước như bát, đĩa, lọ hoa, khay, tranh sơn, tranh khảm... Chất liệu chính của sơn mài Hạ Thái là gỗ, tre, nứa, song mây, gần đây có thêm các chất liệu mới như, composite, gốm sứ… càng tạo nên sự độc đáo cho sản phẩm.

 Ngoài việc kế thừa kinh nghiệm truyền thống ông cha để lại, càng ngày, những nghệ nhân trong làng càng phát hiện ra nhiều màu mới với nhiều sắc độ khác nhau, sử dụng cách khắc trên sơn để tạo ra những đường nét mềm mại, uyển chuyển, sinh động.

Khi mới ra đời, sơn mài chỉ có ba màu: sơn then (màu đen), sơn son (màu đỏ) và sơn cánh gián (màu vàng nâu). Nhờ quá trình tìm tòi sáng tạo của nhiều họa sĩ, bảng màu của sơn mài ngày nay đã phong phú hơn. Màu của sơn mài lộng lẫy, ẩn hiện lớp lớp tầng tầng. Màu dưới nâng màu trên, lại tiếp những lớp bột vàng, bột bạc được rắc phủ đậm nhạt, tạo nên những hòa sắc lộng lẫy. Các sản phẩm sơn mài với những hình dáng thanh thoát, những mẫu vẽ đậm đà sắc thái dân tộc như: bến nước cây đa, con đò lá trúc, vịnh Hạ Long, chùa Một Cột... được khách nước ngoài ưa chuộng.

Sản phẩm của làng sơn mài Hạ Thái

Với truyền thống của một làng nghề, sơn mài Hạ Thái đứng vững trong các làng nghề thủ công mỹ nghệ có tiếng ở Việt Nam. Sản phẩm của sơn mài Hạ Thái đã xuất hiện và nhận được sự thán phục của khách tham quan tại nhiều hội chợ hàng thủ công mỹ nghệ và làng nghề trong và ngoài nước.

Hiện nay, sản phẩm sơn mài Hạ Thái không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn được xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Nhiều năm nay, Hạ Thái đã trở thành địa chỉ có uy tín với các bạn hàng quốc tế. Sản phẩm sơn mài của Hạ Thái đã được xuất khẩu đến nhiều quốc gia trên thế giới như Anh, Pháp, Nga, Mỹ, Tây Ban Nha, Úc, Ý, Nhật, Hàn Quốc...

Nguồn: VITIC tổng hợp