Tam Đảo – Vĩnh Phúc có nhiều lợi thế phát triển cây dược liệu

Hiện trên địa bàn huyện Tam Đảo có hơn 500 loài dược liệu khác nhau, trong đó, có hơn 200 loài như: Ba kích, tam thất, cà gai leo, hoàng đằng, bổ cốt toái, đặc biệt là cây trà hoa vàng được người dân trồng phân bố tại hầu hết các địa phương.

Việc trồng cây dược liệu mang lại thu nhập trung bình mỗi năm hàng chục tỷ đồng cho nông dân. Tuy nhiên, việc phát triển dược liệu còn nhiều khó khăn do chưa có thị trường ổn định, lại có yêu cầu khắt khe về kỹ thuật trồng trọt trong khi các hộ trồng vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, thiếu hướng dẫn kỹ thuật nên chất lượng dược liệu chưa thực sự cao.

Trước thực trạng nguồn dược liệu tự nhiên ngày càng cạn kiệt, trong khi nhu cầu sử dụng ngày càng lớn, dẫn đến một số loài có nguy cơ tuyệt chủng, trên địa bàn huyện, đã xuất hiện nhiều mô hình ươm giống cây dược liệu, đây là những hạt nhân quan trọng để hình thành những vùng dược liệu quy mô lớn.

Việc đưa các cây dược liệu về trồng và phát triển tại huyện Tam Đảo hứa hẹn sẽ nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân, đồng thời góp phần thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển, nhất là phát triển ngành du lịch, dịch vụ.

Trồng và phát triển một số loại dược phẩm tại Tam Đảo

Trà hoa vàng: Trà hoa vàng hay còn gọi là kim hoa trà, đây là loại cây quý hiếm, có nhiều giá trị sử dụng. Theo "Camellia International Journal" - tạp chí chuyên nghiên cứu về trà hoa vàng của thế giới, các hợp chất của trà hoa vàng có khả năng kiềm chế sự sinh trưởng của các khối u đến 33,8% trong khi chỉ cần đạt đến ngưỡng 30% đã có thể xem là thành công trong điều trị ung thư; giúp giảm đến 35% hàm lượng cholesterol trong máu, trong khi dùng các loại thuốc khác thì mức độ giảm chỉ là 33,2%... Song hiện nay, trà hoa vàng đang trên đà bị đe dọa do mất môi trường sống cũng như việc thu lượm cây giống quá mức. Tại Việt Nam có khoảng 26 loài trà hoa vàng, trong đó vùng đất Tam Đảo của Vĩnh Phúc được thiên nhiên ưu đãi rất lớn với sự tồn tại của giống trà hoa vàng quý hiếm này. Việc bảo tồn và phát triển nguồn trà hoa vàng trên địa bàn huyện đang ngày một được quan tâm. Ngày 7/4/2016, nhãn hiệu "Trà hoa vàng Tam Đảo - Vĩnh Phúc" đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ.

Hiện nay, trên địa bàn huyện Tam Đảo đã có 9 vườn trồng trà hoa vàng với diện tích khoảng 6 đến 7 ha tập trung ở các xã Tam Quan, Đại Đình. Cây trà hoa vàng được mệnh danh là “vàng xanh” của vùng đất Tam Đảo, không những bởi lợi ích của nó mang lại mà còn bởi giá trị kinh tế rất lớn. Hoa trà tươi có giá khoảng 1 triệu đồng/kg, hoa trà sấy khô giá bán từ 15 đến 22 triệu đồng/kg, lá trà khô giá bán 300.000/kg. Thị trường của trà hoa vàng rất tiềm năng, việc cung ứng của người dân hiện nay chưa đáp ứng được nhu cầu của khách hàng.

Để phát triển thương hiệu Trà hoa vàng của Vĩnh Phúc ra thị trường trong tương lai, cần có những giải pháp, định hướng nghiên cứu về thiết kế, bao bì nhãn hiệu riêng cho sản phẩm, tăng cường quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng; tổ chức tuyên truyền, quảng bá sản phẩm thông qua giới thiệu sản phẩm trực tiếp, tham gia hội chợ du lịch, triển lãm, phát tờ rơi... Để tạo ra vùng sản xuất lớn, cung cấp nguồn nguyên liệu tạo ra các sản phẩm từ cây trà hoa vàng rất cần có phương án chỉ đạo, chính sách hỗ trợ nhằm sớm hình thành mạng lưới các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân sản xuất, chế biến sản phẩm; hình thành mạng lưới các cơ sở kinh doanh, đại lý bán hàng, quảng bá, giới thiệu phát triển sản phẩm ra thị trường, từ đó, thiết lập tổ chức, cơ chế quản lý, sử dụng nhãn hiệu mang nguồn gốc Tam Đảo - Vĩnh Phúc phục vụ nhu cầu bảo vệ sức khỏe của người dân và đem lại nguồn lợi kinh tế lớn.

Cây ba kích: Những năm gần đây, cùng với sự chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu, tập quán canh tác của địa phương, nông dân huyện Tam Đảo đã đưa cây dược liệu ba kích vào trồng đại trà, bước đầu cho hiệu quả kinh tế cao.

Ba kích có tác dụng: Bổ thận dương, mạnh gân xương. Giúp hỗ trợ điều trị liệt dương, di tinh, tử cung lạnh, phụ nữ khó mang thai, kinh nguyệt không đều, bụng dưới đau lạnh, phong thấp tê đau, gân xương mềm yếu. Một số sản phẩm đang và sẽ được nghiên cứu, sản xuất và phát triển trong tương lai, gồm: Trà Ba kích Tam Đảo (túi lọc); rượu Ba kích Tam Đảo; viên hoàn tán Ba kích Tam Đảo...

Đến nay, trên địa bàn huyện Tam Đảo có trên 40ha diện tích đất đồi rừng được bà con nông dân đầu tư trồng cây dược liệu trong đó có gần 20ha là diện tích trồng cây ba kích chủ yếu ở các xã Đạo Trù, Bồ Lý và xã Đại Đình.

Giảo cổ lam: Sau hơn 10 năm đưa cây giảo cổ lam 7 lá vào trồng thử nghiệm và phát triển trên đất Tam Đảo, cây dược liệu giảo cổ lam đem lại lợi ích khá cao về kinh tế, được khách du lịch tin dùng.

Cây dược liệu giảo cổ lam 7 lá trên đất Tam Đảo đang được nhiều người ưa thích, nguồn cung cấp không đủ đáp ứng nhu cầu sử dụng của khách du lịch, đồng thời cũng mang lại giá trị kinh tế cao cho người trồng. Song thực tế hiện nay, việc trồng và phát triển cây dược liệu giảo cổ lam 7 lá tại thị trấn Tam Đảo vẫn chưa được người dân chú trọng, toàn thị trấn mới có 7 hộ trồng với diện tích khoảng 1,5ha, đã thu hoạch 0,8 ha chủ yếu là giảo cổ lam 7 lá, cho năng suất 80 kg giảo cổ lam khô/0,1ha/lần thu hoạch, với giá bán 250.000 đồng/1kg. Tuy nhiên hiện nay, cây giảo cổ lam vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng của khách du lịch và người dân trong tỉnh.

Nhận thấy tiềm năng phát triển kinh tế từ các loại cây dược liệu giảo cổ lam 7 lá, UBND thị trấn Tam Đảo đã ban hành Nghị quyết số 47/NQ - HĐND về việc trồng cây ven các tuyến đường giao thông và bảo tồn cây dược liệu quý và xây dựng Đề án cải tạo môi trường, cảnh quan và tổ chức trồng cây, hoa, cây thuốc trên địa bàn thị trấn Tam Đảo với mục tiêu khuyến khích người dân mở rộng, phát triển các loại cây dược liệu, trong đó, có giảo cổ lam 7 lá thành cây hàng hóa gắn với phát triển du lịch. Để đưa cây dược liệu giảo cổ lam 7 lá trở thành cây hàng hóa, thị trấn đã và đang tập trung chỉ đạo, hỗ trợ một phần kinh phí về giống và phân bón nhằm khuyến khích người dân mở rộng diện tích trồng cây dược liệu giảo cổ lam 7 lá, song song với đó đặc biệt chú trọng đến việc tìm đầu ra bền vững và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm giảo cổ lam 7 lá Tam Đảo.

Định hướng phát triển cây dược liệu

Mặc dù mang lại hiệu quả kinh tế cao, tuy nhiên, hiện nay việc trồng và phát triển cây dược liệu trên địa bàn huyện Tam Đảo vẫn chỉ mang tính tự phát, thiếu quy hoạch, nhiều sản phẩm chưa đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng cũng như an toàn vệ sinh thực phẩm, tốc độ phát triển chậm, chưa tạo được thị trường hàng hóa…

Nhằm bảo tồn và phát triển bền vững cây dược liệu gắn với chuyển dịch cơ cấu cây trồng, làm phong phú hơn các sản phẩm phục vụ khách du lịch, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, huyện Tam Đảo triển khai kế hoạch xây dựng mô hình điểm trồng một số cây dược liệu với tổng diện tích 6,5ha, gồm: Trà hoa vàng 2ha; ba kích 1,5 ha; đinh lăng 1ha; cây chỉ tử 0,5 ha; náng hoa trắng 0,5ha; khôi nhung và một số loại sâm 1ha. Các hộ dân tham gia chương trình thí điểm sẽ được hỗ trợ 15 triệu đồng/ha mua cây giống và chi phí sản xuất; 60% chi phí sản xuất giống gốc một số giống dược liệu quý hiếm được di thực, thuần hóa tại địa phương, nhưng không quá 50.000 đồng/cây và tối đa 15.000 đồng/cây đối với các cây dược liệu quý hiếm khác; 30% chi phí sản xuất một số giống cây thương phẩm đặc thù...

Ngoài ra, UBND huyện cũng chỉ đạo các phòng, ban làm việc với Hội Đông y huyện, UBND các xã, thị trấn lựa chọn các hộ có đủ tiêu chuẩn về điều kiện đất đai, lao động, có nhu cầu phát triển cây dược liệu tham gia thực hiện kế hoạch; xây dựng mô hình, tổ chức tập huấn, hướng dẫn người dân quy trình, kỹ thuật trồng và chăm sóc cây dược liệu theo tiêu chuẩn VietGAP phấn đấu tạo ra các vùng chuyên canh nhằm cung cấp các sản phẩm dược liệu sạch cho thị trường.

Từ nay đến năm 2021, huyện Tam Đảo sẽ đẩy mạnh việc quy hoạch phát triển trồng cây dược liệu, đặc biệt là quy hoạch vùng ở Tam Đảo phát triển dược liệu theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn; bảo hộ, bảo tồn nguồn gen và phát triển những loại dược liệu quý hiếm, đặc hữu trên cơ sở tăng cường đầu tư kỹ thuật - công nghệ tiên tiến, phấn đấu tạo ra các vùng chuyên canh nhằm cung cấp các sản phẩm sạch cho thị trường, đồng thời gắn phát triển kinh tế với phát triển du lịch, nghỉ dưỡng, thu hút đầu tư vào địa bàn huyện để xây dựng Tam Đảo trở thành huyện du lịch trọng điểm của tỉnh.

Nguồn: VITIC tổng hợp