Đặc sản khô cá An Giang.

Đặc biệt nói đến An Giang thì khô cá Sặc Rằn, khô cá tra phồng, khô rắn… nổi tiếng không chỉ ở trong nước mà còn nhiều nơi trên thế giới.

- Mùa vụ: Mùa vụ làm khô cá quanh năm, nhưng từ giữa tháng 10 âm lịch, là thời điểm nhộn nhịp nhất của nghề làm khô cá.

- Chủng loại: Các loại cá, rắn, ếch , nhái…

- Sản lượng: An Giang được xem là nơi sản xuất cá khô nổi tiếng ở ĐBSCL, như khô cá tra phòng, khô cá sặc bổi, khô cá lóc, khô rắn…mỗi năm có thể cung cấp cho thị trường và xuất khẩu hàng trăm tấn khô các loại.

- Khả năng cung ứng: Cho thị trường trong nước và xuất khẩu đến một số thị trường lân cận.

- Các thương hiệu: Khô cá sạc rằn, khô cá tra phồng, khô cá sặc bổi, khô cá lóc, khô rắn…

Khô cá sặc rằn

Xã Khánh An (An Phú, An Giang) nằm vắt bên đường biên giới Việt Nam - Campuchia, chỉ cách nước bạn con sông Bình Di, mấy năm nay nổi tiếng với cá khô sặc rằn. Cá sặc rằn có kích thước lớn hơn cá sặc cùng loài, nguồn thức ăn chính là rong tảo và ấu trùng. Với ưu điểm thịt thơm ngon, ít xương và giàu chất dinh dưỡng, cá sặc rằn trở thành loại thực phẩm quen thuộc trong các bữa ăn gia đình. Khô sặc rằn Khánh An nổi tiếng nhờ lớn con, màu đen bóng, thơm ngon, mỡ nhiều, người tiêu dùng rất ưa chuộng.

Khô cá rằn An Giang

Để có một ki-lô-gam cá khô cần 2,2 – 2,5 ki-lô-gam cá tươi. Với vị thơm ngọt và độ dai, khô cá sặc rằn được dùng để chế biến nhiều món ăn hấp dẫn. Từ khô cá sặc rằn nướng chấm với mắm me tới gỏi xoài khô cá sặc rằn mang đậm hương vị chua, ngọt, mặn đặc trưng. Khi chế biến món khô cá sặc, chúng ta nên ngâm với nước sạch khoảng 15 đến 20 phút để giảm bớt độ mặn vì đặc điểm của loại khô này là vị mặn để bảo quản khô được lâu hơn. Khi nướng chín khô tất nhiên phải đập sơ để loại bỏ phần bị cháy khét, và nhứt thiết là phải dựng đứng con khô lên, đập nhẹ trên lưng nó vài cái đặng mình con khô hơi bung ra. Khi ăn chỉ cần gỡ bỏ vây lưng, tại nơi ấy, ta xé tách con khô ra làm đôi rất dễ dàng. Gỡ bỏ xương, còn lại toàn nạc.

Người răng tốt rất khoái nhai vây bụng và đầu khô vì nó không chỉ ngon, thơm mà còn giòn, béo! Nhậu khô sặc rằn với rượu đế thì không thể chê vào đâu được. Còn xé bốc ăn với cơm nguội thì… ngon chưa từng thấy. Chính vì vậy mà hiện tuy cá sặc rằn được nuôi nhiều nhưng khô sặc rằn vẫn bán rất cao giá từ loại bình dân cho đến cao cấp giá thường dao động từ 350 – 450 nghìn đồng/kg.

Khô cá tra phồng

Để làm ra khô cá tra khô phồng - đặc sản vùng Châu Đốc, An Giang, từ khâu nuôi cá đến chế biến phải theo một quy trình đặc biệt, trong đó cá luôn tuân thủ chế độ ăn riêng biệt.

Nghề làm khô cá tra phồng ở Châu Đốc - An Giang có từ lâu. Cá chế biến theo phương pháp gia truyền, rất ít khi dân làm nghề tiết lộ, và là sản phẩm được hầu hết người dân trong vùng đồng bằng sông Cửu Long biết đến và ưa chuộng.

Sở dĩ có tên là cá tra phồng là vì khô này được làm bằng con cá tra phơi khô, khi đem chiên lớp da cá phồng lên. Cá tra phồng vừa ngon vừa giòn có cả vị béo, mùi thơm rất đặc biệt không thể lẫn vào đâu được. Không chỉ tiêu thụ trong nước, loại khô phồng này đang mở rộng xuất khẩu ra nhiều thị trường ngoài nước.

Đặc biệt, cá tra được chọn làm khô phồng phải là cá tươi, được nuôi theo quy trình chuẩn, đây là điều kiện bắt buộc để cho ra một sản phẩm ngon.

Khô cá tra phồng An Giang

Công ty TNHH Trương Hải (thánh phố Châu Đốc, An Giang) là người tiên phong chế biến cá tra phồng xuất khẩu. Mỗi tháng, doanh nghiệp này xuất 1 - 2 container (khoảng 30 tấn) sang Pháp, Mỹ, Đài Loan, Trung Quốc… và các nước châu Phi. Mỗi năm, công ty lãi cả tỷ đồng nhờ sản xuất khô cá tra phồng.  Cá tra phồng ít người làm được là bởi cá tra nguyên liệu để làm khô đòi hỏi phải nuôi theo một biểu đồ riêng biệt từ thức ăn đến quy trình chăm sóc. "Nếu dùng con cá tra nuôi theo chế độ ăn thông thường để làm khô thì thịt cá sẽ bị chay, xơ vữa không đạt yêu cầu của độ phồng”.

Cá tra để làm khô phồng phải đạt cân nặng khoảng 1 - 2 kg/con.

Công đoạn mổ bụng, lóc xương trước khi ướp gia vị đem đi phơi. Sản phẩm hoàn thành phải trải qua nhiều công đoạn, cả bằng tay lẫn máy móc.

Để thịt thơm ngon, khô cá tra phồng phải phơi nắng tự nhiên từ 3 đến 4 nắng.

Theo những người làm trong ngành này, cái nôi của cá tra phồng là miền Nam Vang của Campuchia.

Hiện tại, trên thị trường, giá cá tra phồng dao động từ  90.000 đến 120.000 đồng/kg. Đặc trưng của sản phẩm là không sử dụng màu, hóa chất, vì thế rất được du khách trong và ngoài nước ưa chuộng, đặc biệt là vào mỗi dịp giáp Tết lượng khô bán rất chạy.

Theo nhiều người sản xuất khô cá tra phồng, khâu ướp khô là một khâu cực kỳ quan trọng quyết định chất lượng, độ phồng của sản phẩm.

Không tiết lộ bí quyết ướp cá, nhưng được biết cá để làm loại khô này được cho ăn theo quy trình của nhà sản xuất, với khẩu phần chính là cám, cá biển, đậu nành. Khi đến lứa xuất bán, cơ sở sẽ bao tiêu toàn bộ sản phẩm.

 Khô rắn

Có dịp về An Giang, du khách sẽ được thưởng thức nhiều món ngon làm từ rắn, đặc biệt là khô rắn. Tự tay xé từng thớ thịt rắn vàng ươm, nhai chầm chậm, nuốt hết chất ngọt, thực khách sẽ cảm nhận một thứ mùi vị thật lạ lẫm và khoái khẩu…

Trong các loại khô (khô cá sặc rằn, khô cá lóc, khô cá chạch…), thì nổi tiếng nhất ở xã Vĩnh Hội Đông (huyện An Phú, An Giang) là khô rắn. Khô rắn ở đây nổi tiếng khắp vùng mà mỗi khi du khách đến thăm đều mua về làm quà cho người thân, bạn bè.

Nguồn rắn nguyên liệu do người dân từ các nơi đến bán hoặc được các hộ làm khô rắn đặt hàng từ Campuchia đem về. Tùy theo mùa, nguồn nguyên liệu có nhiều hay ít mà giá khô bán ra cao hay thấp. Khô rắn khi nướng đòi hỏi sự tỉ mỉ, phải nướng kỹ trên lửa than liu riu, không để lửa quá già.  

Theo đó, nướng khô rắn lửa vừa phải, hơi nóng  sẽ làm thịt chín cả trong lẫn ngoài, bay tỏa mùi thơm ngọt ngọt tự nhiên. Nếu để lửa già quá, thịt sẽ cháy bên ngoài. Khi thịt chuyển sang màu vàng, mùi thơm bốc lên hai cánh mũi ăn được…Khô rắn ăn tuy hơi dai, nhưng không cứng so với khô cá lóc và cá chạch. Muốn cầu kỳ hơn, thực khách có thể nhấm nháp khô rắn kèm với dưa leo, xoài sống, cóc non và chấm với tương ớt. Tận tay xé từng thớ thịt vàng ươm, nhai chầm chậm, nuốt hết chất ngọt, thực khách sẽ cảm nhận một thứ mùi vị thật lạ lẫm và khoái khẩu, mà chỉ có ở những nơi miền sông nước như An Giang mới có… Ngoài món nướng thuần, bạn cũng có thể chế biến nhanh món gỏi: xé nhỏ miếng khô đã chín, trộn với bưởi hoặc dưa leo, hoặc xoài – mùa nào thức nấy – với nước tương và ớt vừa ăn. Để tạo mùi, cho một ít rau mùi xắt nhuyễn trộn chung. Cũng là một món đưa cay ngon vừa nhanh vừa gọn. Với những người thích ăn béo, có thể cho rắn vào chảo dầu chiên phồng lên. Nhớ ướp khô rắn với nước mắm một thời gian trước khi chiên. Món ngon vùng biên An Giang nổi tiếng đa dạng và phong phú, nào là bông điên điển, cá rô kho tộ, cá tra phồng, cho đến lẩu mắm…và cả khô rắn.
 

Ngọc Oanh