Mở rộng và phát triển đặc sản tỉnh Đồng Tháp

Trong chiến lược tham gia về chuỗi để phát triển thương hiệu nông sản bền vững, là tỉnh đi đầu trong thực hiện Đề án tái cơ cấu nông nghiệp theo chiều sâu, việc liên kết tiêu thụ nông, thủy sản là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng. Để tiêu thụ tốt nông, thủy sản với giá trị gia tăng cao, yếu tố xây dựng, duy trì, phát triển nhãn hiệu, phát triển thương hiệu là vô cùng cần thiết. Bằng sự phối hợp chặt chẽ với sở, ngành liên quan, ngành công thương tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp, địa phương xây dựng, đăng ký nhãn hiệu. Từ đây, nhiều sản phẩm đặc trưng của tỉnh được ra đời gắn với các giá trị về lịch sử, danh tiếng, chất lượng như: Cá tra giống Hồng Ngự, Ớt Thanh Bình, Khô Cá lóc Tràm Chim - Tam Nông, Sen Tháp Mười, Xoài Cao Lãnh, Nhãn Châu Thành, Chanh Bình Thạnh, Quýt hồng Lai Vung, Khoai môn Lấp Vò, Nem Lai Vung... Riêng sản phẩm gạo, mặt hàng chủ lực của tỉnh, hiện đã có 6 doanh nghiệp đăng ký bảo hộ cho rất nhiều nhãn hiệu gạo, kể cả đăng ký độc quyền các logo và slogan.

Tỉnh Đồng Tháp nằm ở cửa ngõ của sông Tiền, có đường biên giới giáp với Campuchia có chiều dài hơn 50 km với 4 cửa khẩu, trong đó có 2 cửa khẩu quốc tế là Thường Phước và Dinh Bà. Đồng Tháp nổi tiếng với những ruộng sen, hiện diện ở khắp nơi. Địa hình Đồng Tháp tương đối bằng phẳng với độ cao phổ biến 1–2 mét so với mặt biển. Địa hình được chia thành 2 vùng lớn là vùng phía bắc sông Tiền và vùng phía nam sông Tiền. Đồng Tháp nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, đồng nhất trên địa giới toàn tỉnh, khí hậu ở đây được chia làm 2 mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa khô.

Hiện nay, ngoài những vùng trồng lúa truyền thống, Đồng Tháp đã đưa vào thêm nhiều loại cây trồng phù hợp với từng khu vực. Bên cạnh đó, Đồng Tháp còn là nơi hội tụ những vựa trái cây lớn và nhiều đặc sản nổi tiếng cả nước như: xoài Cao Lãnh, bưởi Phong Hòa, quýt Lai Vung, nhãn Châu Thành… Thiên nhiên ưu đãi cho đôi bờ sông Tiền và sông Hậu phù xa bồi đắp cho vườn trái cây nơi đây, vì thế đã tạo nên những vườn trái cây thơm ngon và đều là những đặc sản quý của Đồng Tháp. Mỗi loại trái cây đều có mùi vị khác nhau, đặc sản ở vườn trái cây Đồng Tháp có nét riêng, người tiêu dùng có thể cảm nhận sự khác biệt giữa trái cây nơi đây và các vùng khác.

Đồng Tháp nổi tiếng với các đặc trưng, đặc sản.

Sen Tháp Mười

Năm 2016, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu hiệu Sen Tháp Mười (huyện Tháp Mười).

Theo UBND huyện Tháp Mười cho biết, huyện sẽ tiếp tục quy hoạch giữ ổn định 300 ha trồng sen và trong thời gian tới sẽ mở rộng quy hoạch vùng trồng sen vì đây là mô hình chuyển đổi cây trồng mang lại lợi nhuận cao hơn trồng lúa.

Hiện nay, sen Tháp Mười được chế biến sấy khô, làm tim sen, bán sen tươi, sữa sen, làm rượu sen mang nhãn hiệu Hồng Sen Tửu… Theo kế hoạch phát triển sản phẩm từ sen, huyện Đồng Tháp sẽ sản xuất nhiều sản phẩm có gắn hình ảnh hoa sen như: áo dài sen, đồ trang trí sen... Ẩm thực liên quan đến sen cũng sẽ được chú trọng để tạo ra nhiều món ăn hấp dẫn như món cơm gói lá sen, cá lóc nướng cuốn lá sen non...

Huyện Tháp Mười là một trong những huyện trồng sen nhiều nhất tỉnh Đồng Tháp với khoảng hơn 300 ha. Bình quân mỗi ha trồng sen trong 1 năm sản xuất 2 vụ, cho lãi hơn 100 triệu đồng.

Cá tra giống Hồng Ngự

Phát huy những tiềm năng lợi thế của huyện đầu nguồn, Hồng Ngự đã đẩy mạnh phát triển nghề nuôi cá tra giống và trở thành một trong những địa chỉ cung cấp cá giống hàng đầu của tỉnh Đồng Tháp, khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long. Từ năm 2012, sản phẩm cá tra giống Hồng Ngự được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu tập thể. Đây được xem là cột mốc quan trọng để các cơ sở và hộ sản xuất đẩy mạnh và phát triển nghề nuôi cá tra giống.

Tỉnh đã phối hợp với Trung tâm Quốc gia Giống thủy sản nước ngọt Nam Bộ thực hiện đề tài xây dựng mô hình sản xuất giống cá tra chất lượng cao theo hướng VietGAP, hiệu quả bền vững trên vùng nuôi cá tra giống tại huyện Hồng Ngự từ năm 2014.

Đến năm 2020, diện tích mặt nước nuôi cá tra của tỉnh Đồng Tháp đạt khoảng 2.000 ha (diện tích tự nhiên là 3.334 ha), sản lượng thu hoạch đạt 540.940 tấn và tổng sản lượng chế biến đạt 250.000 tấn. Vùng nuôi cá tra được quy hoạch tại 11 huyện, thị xã và thành phố trên địa bàn tỉnh; trong đó, diện tích mặt nước quy hoạch tại các huyện Tam Nông, Thanh Bình, Cao Lãnh chiếm nhiều hơn so với các địa phương còn lại, từ 336 ha đến 384 ha.

Quy hoạch vùng sản xuất giống cá tra tập trung ở 3 huyện và phân bố thành 3 cụm: huyện Hồng Ngự ở phía Bắc, huyện Cao Lãnh là trung tâm và huyện Châu Thành ở phía Nam. Huyện Hồng Ngự quy hoạch vùng sản xuất giống tập trung gồm các xã: Long Thuận, Phú Thuận A, Phú Thuận B, Long Khánh A và Long Khánh B. Vùng sản xuất giống ở huyện Châu Thành tập trung các xã: Tân Nhuận Đông, Hòa Tân, An Khánh và An Phú Thuận. Huyện Cao Lãnh có vùng sản xuất giống tập trung ở các xã: Bình Thạnh, Bình Hàng Tây, Bình Hàng Trung, Tân Hội Trung, Ba Sao, Mỹ Thọ, Nhị Mỹ.

Đến năm 2020, định hướng đến năm 2025, tỉnh Đồng Tháp không gia tăng về công suất chế biến để tập trung vào đổi mới dây chuyền công nghệ của các nhà máy hiện có theo hướng hiện đại, nhằm gia tăng năng suất, chất lượng, nâng cao tỷ trọng sản phẩm chế biến sâu, cụ thể như: tỷ trọng sản phẩm giá trị gia tăng đạt 8 - 12% năm 2015, từ 15 - 20% năm 2020 và trên 25% năm 2025.

Cá điêu hồng Bình Thạnh

Năm 2017, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu “Cá điêu hồng Bình Thạnh”, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Cao Lãnh đã cấp nhãn hiệu này cho các hộ nuôi đạt chuẩn VietGAP.

Huyện Cao Lãnh hiện có 1.766 lồng, bè nuôi cá điêu hồng, sản lượng trên 14.000 tấn/năm; xã Bình Thạnh có 281 hộ nuôi với 1.589 lồng, bè; trong đó có 10 hộ với 55 lồng bè đã được chứng nhận đạt chất lượng theo tiêu chuẩn VietGAP.

Việc xây dựng nhãn hiệu “Cá điêu hồng Bình Thạnh” nhằm góp phần nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm, phát triển sản phẩm đặc thù của địa phương và góp phần tăng thu nhập cho người nuôi thủy sản. 

Nhãn Châu Thành

Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Châu Thành, trong năm 2017 huyện sẽ phát triển diện tích trồng nhãn lên 3.480 ha và đến năm 2020 là 4.000 ha.

Hiện nay, huyện trồng nhiều giống nhãn như: Edor, xuồng Cơm Vàng, tiêu Da Bò, Tứ Quý, nhãn Thạch Kiệt, nhãn Long Tím, nhãn lồng Hưng Yên...

Cây nhãn là một trong 5 ngành hàng chủ lực theo đề án tái cơ cấu nông nghiệp của huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp. Theo quy hoạch, đến năm 2020, tỉnh sẽ phát triển vùng trồng nhãn với diện tích 4.000 ha, tập trung tại huyện Châu Thành, với sản lượng ước đạt 70.000 tấn/năm.

Nhãn Châu Thành (Đồng Tháp) có vị thơm ngọt, cùi dày, mọng nước, hạt nhỏ và được trồng theo tiêu chuẩn GlobalGap. Mỗi năm, người dân nơi đây thu 500-600 tấn nhãn, tiêu thụ trong nước và xuất khẩu sang Mỹ.

Năm 2016, UBND huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp, tổ chức lễ công bố chứng nhận nhãn hiệu “Nhãn Châu Thành - Đồng Tháp”.

Sản phẩm nhãn Châu Thành được cấp giấy chứng nhận là cơ hội để nông dân trong huyện mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng và gia tăng giá trị kinh tế của trái nhãn, góp phần nâng cao thu nhập cho nhà vườn và phát triển kinh tế địa phương. Đây còn là cơ hội để địa phương phát triển thương hiệu, từng bước quảng bá rộng rãi sản phẩm ra thị trường ngoài nước.

Nem Lai Vung

Nem Lai Vung gắn liền với địa danh huyện Lai Vung của tỉnh Đồng Tháp. Từ lâu loại nem “chua mà ngọt” này đã vang danh khắp trong Nam ngoài Bắc. Sau bao nhiều năm thăng trầm, đến nay nem Lai Vung đã trở thành một trong các loại đặc sản của Việt Nam.

Theo Phòng Kinh tế hạ tầng huyện Lai Vung, hiện nay trên địa bàn huyện có trên 20 cơ sở sản xuất nem Lai Vung, hầu hết tập trung ở các xã Tân Thành, xã Long Hậu và thị trấn Lai Vung. Để giữ vững thương hiệu nem Lai Vung, năm 2001, huyện Lai Vung đã hướng dẫn 7 cơ sở đăng ký nhãn hiệu tập thể và đã được cấp chứng nhận cho 7 cơ sở, gồm: Út Thẳng, Giáo Thơ, Cô Hiệp, Tư Minh, Hoài Giao, Thúy Ngoan, Năm Sơn.

Theo các cơ sở sản xuất nem ở Lai Vung, bí quyết làm nên một chiếc nem ngon chính là phần chọn thịt heo và tỷ lệ thịt và da heo, sau đó mới tới gia vị cho chiếc nem. Khi chọn được thịt heo ngon, thịt heo đưa vào cối đá quết nhuyễn, da heo được lạng nhỏ thành từng miếng sau đó trộn lẫn các thứ thịt, bì, tiêu, ớt và lót kèm lá vông xong người ta gói lại bằng lá chuối để vài ngày cho lên men là thành món ăn đậm đà.

Ngày nay tận dụng nguồn lao động tại cơ sở cũng như đa dạng sản phẩm, các cơ sở sản xuất nem không chỉ làm ra một loại sản phẩm mang thương hiệu Lai Vung mà còn sản xuất ra nem chua, nem huế, giò chả… Điều đáng quan tâm là hầu hết các sản phẩm đều ngon, giá cả lại bình dân, nhất là trong dịp tết, mùa vía bà giá cả vẫn không thay đổi. Có lẽ đây cũng là điều làm người tiêu dùng thích nem Lai Vung.

Định hướng phát triển đặc trưng, đặc sản vùng Đồng Tháp

Việc xây dựng, đăng ký nhãn hiệu của mỗi đơn vị nếu được ví như gieo trồng hạt giống cho sản phẩm của mình thì vấn đề phát triển thương hiệu thể hiện được tầm nhìn của doanh nghiệp, tập thể sở hữu nhãn hiệu. Việc tập trung duy trì phát triển thương hiệu đòi hỏi doanh nghiệp phải có tầm nhìn với nhiều hình thức và cách tiếp cận thị trường phong phú, đa dạng. Vậy nên, quá trình xây dựng thương hiệu rất cần bước đi bài bản, phối hợp của nhiều ngành, nhiều cấp để mang lại hiệu quả thật sự. Dẫu vậy, mỗi doanh nghiệp cần phải dựa vào nội lực, ưu thế của mình để tạo nên một sản phẩm chất lượng, uy tín, có đủ sức cạnh tranh để tự khẳng định và xây dựng hình ảnh thương hiệu cho mình...

Những năm gần đây, Sở Công Thương Đồng Tháp luôn tích cực hỗ trợ tìm kiếm thị trường, tiêu thụ sản phẩm cho doanh nghiệp địa phương, nhất là các mặt hàng nông sản đặc trưng của tỉnh. Cụ thể, Sở Công Thương cùng với các địa phương, doanh nghiệp, các hợp tác xã thực hiện nhiều chuyến khảo sát, tìm hiểu thị trường, đối tác tiêu thụ ở các tỉnh trong nước, nhất là các tỉnh biên giới phía Bắc. Ngành công thương cũng chú trọng tổ chức và tham dự các hội chợ, hội thảo, hội nghị kết nối cung cầu, giao thương hai chiều giữa Đồng Tháp và TP.Hồ Chí Minh, các diễn đàn nhằm quảng bá hình ảnh và nhãn hiệu sản phẩm nông sản địa phương. Thông qua những chương trình này, các doanh nghiệp trong tỉnh đã ký kết được nhiều bản ghi nhớ, nhiều sản phẩm hàng hóa vào được các siêu thị danh tiếng; thuận lợi hơn trong việc xuất khẩu.

Điều đáng ghi nhận là sau nhiều nỗ lực từ chính quyền địa phương, chủ sở hữu nhãn hiệu từng bước nhận thức được tầm quan trọng và vai trò trách nhiệm của mình trong việc phát triển thương hiệu. Trong quá trình tạo dựng thương hiệu, áp lực thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải tiến hành xây dựng nhãn hiệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến bao bì, mẫu mã sản phẩm.... Từ nguồn kinh phí của chương trình khuyến công, những năm qua, ngành công thương Đồng Tháp đã có nhiều hoạt động thiết thực hỗ trợ doanh nghiệp trong kỹ thuật, cải tiến thiết bị máy móc, quy trình sản xuất; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất trong việc mở địa điểm, đại lý bán hàng, trưng bày sản phẩm.

Thương hiệu vẫn được xem là mấu chốt của sản phẩm, mạch sống của doanh nghiệp. Đề án tái cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh Đồng Tháp đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030  được UBND tỉnh đã đề ra nhiều giải pháp căn bản. Trong các mục tiêu chính của đề án, ngành công thương cũng chú trọng vào vấn đề đầu tư đổi mới trình độ công nghệ sản xuất, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm để nâng cao năng lực cạnh tranh thị trường. Đây cũng là điều kiện để ngành xây dựng chiến lược hành động nhằm yểm trợ, định hướng cho doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất, địa phương trong xây dựng và đăng ký nhãn hiệu. Qua đó, tiếp tục duy trì, phát triển quảng bá thương hiệu đi vào chiều sâu, mở ra cơ hội dần khẳng định được tiếng tăm, vị trí trên thị trường trong nước và quốc tế.

Kết quả quan trọng trong thực hiện Đề án này là tổ chức lại sản xuất gắn kết với thị trường tiêu thụ, thực hiện các quy trình sản xuất an toàn; nhân rộng các mô hình ứng dụng khoa học và kỹ thuật mang lại hiệu quả cao, giúp nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh của nông sản khi xuất khẩu vào các thị trường khó tính; góp phần duy trì được tốc độ tăng trưởng ngành nông nghiệp địa phương ở mức 3,33%, xếp thứ 2 khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long. Đặc biệt, Đồng Tháp đã hình thành mô hình Hội quán do người dân tự nguyện lập ra để tập hợp sinh hoạt định kỳ, cùng nhau bàn chuyện liên kết phát triển sản xuất, chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, chung tay giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường, quản lý an ninh trật tự và chung sức xây dựng nông thôn mới trên tinh thần tự nguyện, hợp tác.

Nguồn: VITIC