​Đầu ra ổn định, giá dưa hấu tại các tỉnh miền Trung tăng

Trái cây tại mỗi vùng miền khác nhau lại có hương vị riêng, không lẫn giữa các vùng miền. Miền Trung không phải là vùng nông nghiệp trọng điểm, thế nhưng, các loại trái cây miền Trung vẫn được đánh giá cao về độ ngon và độ nổi tiếng.

Dưa hấu thuộc đất Bình Sơn, khu vực phía Bắc tỉnh Quảng Ngãi là khu vực có vựa dưa hấu ngon nổi tiếng. Huyện Bình Sơn được xem là thủ phủ của nghề trồng dưa hấu tại Quảng Ngãi với diện tích khoảng 600ha, mỗi năm đưa ra thị trường hàng chục ngàn tấn dưa hấu. Thời gian cho thu hoạch dưa hấu kéo dài từ đầu tháng 1 đến hết tháng 6. Những quả dưa hấu to, tươi ngon được thương lái thu mua tận vườn, vận chuyển đến với thị trường tiêu thụ sản phẩm khắp nơi trong tỉnh. 

Trong khi đó, cây dưa hấu được người dân thôn Long Quang, xã Triệu Trạch huyện Triệu Phong tỉnh Quảng Trị bắt đầu trồng thử nghiệm cách đây hơn 10 năm. Thực tế canh tác cho thấy, cây dưa hấu là loại cây thích hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng vùng này. Mỗi năm người dân canh tác 2 vụ. Vừa trồng vừa đúc rút kinh nghiệm, cây dưa hấu dần trở thành cây trồng chủ lực, từng bước giúp nông dân xóa nghèo, làm giàu.

Dưa hấu Nghệ An

Năm 2019, mặc dù diện tích trồng dưa hấu của huyện Nghĩa Đàn tỉnh Nghệ An giảm so với năm 2018, nhưng dưa hấu năm nay được mùa, quả to đẹp, nhiều nước nên được người tiêu dùng ưa chuộng. Bên cạnh đó, việc giá dưa hấu tăng mạnh là do thời tiết nắng nóng, nhu cầu giải khát, sử dụng trái cây, trong đó có dưa hấu của người dân tăng cao, đặc biệt là tại các nhà hàng, các điểm du lịch. Bên cạnh đó, hiện phía thị trường Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh nhập khẩu loại dưa này, khiến cho dưa hấu có hiện tượng khan hiếm nguồn cung. Chính vì vậy, giá dưa hấu năm nay tăng lên, thương lái vào tận ruộng thu mua còn đặt cọc khiến bà con nông dân huyện Nghĩa Đàn tỉnh Nghệ An rất phấn khởi.

Nếu như những năm trước, giá dưa hấu chỉ 4.000 – 5.000 đồng/kg thì năm nay giá dưa lên đến 8.000 – 12.000 đồng/kg. Với mức giá trên, mỗi sào dưa hấu người dân sẽ thu về khoảng 20 triệu đồng đến 25 triệu đồng, sau khi trừ chi phí còn lãi khoảng hơn một nửa.

Năm nay, huyện Nghĩa Đàn trồng gần 400 ha dưa hấu tập trung ở các xã: Nghĩa Yên, Nghĩa Lâm, Nghĩa Mai, Nghĩa Bình, Nghĩa Sơn… Trong đó, Nghĩa Sơn chiếm diện tích nhiều nhất với khoảng 70 ha. Thậm chí, người dân ở đây còn thuê đất ở các xã lân cận và huyện Như Xuân, Thanh Hóa để trồng dưa. Xã Nghĩa Yên có 5 xóm được hưởng lợi nguồn nước tưới từ đập Khe Canh. Chính vì vậy, nhiều hộ đã mạnh dạn chuyển đổi trồng dưa hấu.

Để bà con yên tâm sản xuất, năm nay, Hội Nông dân xã Nghĩa Sơn đã phối hợp với Trạm Khuyến nông và Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện tổ chức tập huấn, hướng dẫn bà con cách chăm sóc và phòng trừ bệnh trên cây dưa. Nhờ vậy, năng suất tăng cao, sản lượng dưa ổn định, chất lượng, mẫu mã đẹp, được thương lái thu mua nhanh. Đặc biệt, rút kinh nghiệm các năm trước, UBND huyện Nghĩa Đàn chỉ đạo bà con nông dân trồng dưa theo từng trà, tránh trồng ồ ạt để tư thương ép giá.

Tại huyện Diễn Châu tỉnh Nghệ An, dưa hấu năm nay cũng được mùa, được giá. Với giá dưa hấu là 9.000 đồng/kg, năng suất trung bình đạt 1,2 tấn/sào, mỗi sào dưa hiện cho thu nhập trên 10 triệu đồng. Những hộ có trên 2 sào dưa có thể thu về hàng chục triệu đồng, đây là một trong những cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất trong thời điểm này.

Năm nay, toàn huyện Diễn Châu trồng 250 ha dưa hấu vụ Xuân, hiện đã cho thu hoạch khoảng 80 ha, tập trung tại các xã Diễn Thành, Diễn Thịnh, Diễn Lộc... Năm nay dưa hấu ít bị sâu bệnh, quả to đẹp. Khác với những mùa vụ trước, dưa hấu năm nay được trồng gối vụ nên bà con nông dân có thu hoạch liên tục, có thu nhập hàng ngày. Sau khi thu hoạch lứa dưa này, bà con sẽ tập trung làm giống để gieo trồng một vụ dưa hè thu nữa.

Dưa hấu Quảng Bình

Trong vụ dưa hấu năm nay, tỉnh Quảng Bình có trên 2.000ha canh tác loại nông sản này, trong đó riêng huyện Bố Trạch là trên 1.100ha. Vào đầu vụ, thương lái thu mua dưa hấu cho bà con với giá trung bình 4.500 đồng/kg, cuối vụ 6.500 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí khoảng 40 triệu đồng/ha, bà con có lãi từ 90 - 120 triệu đồng/ha sau 2 - 3 tháng canh tác cây trồng này. Đây thực sự là mức lãi lớn đối với bà con.

Với hiệu quả của việc trồng dưa hấu, nên trên địa bàn huyện Bố Trạch người dân đã tự chủ động chuyển đổi những diện tích cao su bị gãy đổ do bão và đất kém hiệu quả sang trồng các loại cây rau màu trong đó có dưa hấu. Trong vụ Đông - Xuân năm nay, toàn huyện Bố Trạch gieo trồng hơn 500 ha dưa hấu. Nhờ thời tiết thuận lợi, bà con nông dân tích cực đầu tư chăm sóc nên năng suất dưa hấu ước đạt 22 - 25 tấn/ha.

Tuy nhiên, hiện đầu ra của dưa hấu vẫn chủ yếu dựa vào thương lái, thiếu sự bền vững. Do đó, bà con cần hết sức lưu ý khi có ý định mở rộng diện tích trồng dưa hấu trong vụ tới bởi nhiều bài học trong các năm trước về vấn đề giải cứu dưa hấu, nếu không cẩn thận người trồng sẽ có thể bị ảnh hưởng lớn.

Đầu ra bền vững cho nông sản Việt Nam vẫn luôn là bài toán khó đối với cả chính quyền và người nông dân nước ta, trong đó dưa hấu là một mặt hàng gặp khá nhiều khó khăn về tiêu thụ trong nhiều năm qua.

Đối với Trung Quốc – thị trường tiêu thụ dưa hấu lớn nhất của Việt Nam, theo thông tin từ Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Nam Ninh, Quảng Tây, Trung Quốc, nhằm đảm bảo vệ sinh, an toàn dịch bệnh, Hải quan Quảng Tây (địa phương Trung Quốc giáp các tỉnh Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng và Hà Giang) gần đây đã chính thức yêu cầu các doanh nghiệp nhập khẩu trái cây trên địa bàn thay đổi vật liệu đệm, lót dưa hấu (Việt Nam hiện chủ yếu sử dụng rơm) trong quá trình vận chuyển bằng các chất liệu không gây hại, không có sinh vật truyền nhiễm (như xốp lưới) từ tháng 5/2019.

Trung Quốc đã tăng cường công tác quản lý, truy xuất nguồn gốc đối với trái cây nhập khẩu nói chung và dưa hấu nói riêng thông qua các quy định yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu của Trung Quốc tiến hành đăng ký mẫu tem nhãn truy xuất nguồn gốc tại cơ quan Hải quan Trung Quốc và dán tem nhãn này trên các sản phẩm/bao bì trái cây nhập khẩu. Thông tin trên tem nhãn bao gồm thông tin về vườn trồng, cơ sở đóng gói... Danh sách vườn trồng, doanh nghiệp đóng gói phải được cơ quan quản lý nước xuất khẩu thông báo chính thức cho phía Trung Quốc.

Để đầu ra cho dưa hấu ổn định và bền vững, người trồng dưa hấu cần nâng cao chất lượng sản phẩm nhằm đáp ứng tiêu chuẩn nhập khẩu, đồng thời xen canh gối vụ nhằm tránh tình trạng dư thừa nguồn cung.

Xây dựng nhãn hiệu tập thể dưa hấu Long Quang tỉnh Quảng Trị

Những năm gần đây, dưa hấu đã trở thành một trong những loại cây trồng chủ lực trong tái cơ cấu nông nghiệp tại các địa phương vùng cát huyện Triệu Phong. Từ việc chủ động tiếp cận và chuyển đổi cây trồng, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, nhiều nông dân ở thôn Long Quang xã Triệu Trạch đã có nguồn thu nhập khá cao từ loại cây trồng này.

Thôn Long Quang xã Triệu Trạch tỉnh Quảng Trị có 180 hộ trồng dưa hấu với diện tích trên 20 ha. Trồng dưa hấu không khó, nhưng ngoài điều kiện thời tiết, đòi hỏi người trồng phải biết áp dụng kỹ thuật và kinh nghiệm thực tế.

Trồng dưa hấu chủ yếu sử dụng phân hữu cơ. Cây dưa rất cần nước nên phải tưới thường xuyên để đảm bảo giữ ẩm, tuy nhiên luống phải rộng, cao để tránh gây ngập úng. Đến giai đoạn quả già hạn chế tưới nước để tránh quả bị nứt. Dưa hấu Long Quang khi chín trái to, vỏ bóng láng và có sọc xanh thẳm, ruột đỏ, thơm, ngọt, nhiều nước nên được người tiêu dùng tin dùng. Theo tính toán, với 35-40 tấn quả chín/ha, giá bán khoảng 6.000 đồng/kg sẽ cho thu nhập từ 200 - 400 triệu đồng.

Để có được kết quả trên là nhờ nỗ lực của bà con nông dân trong quá trình canh tác, sản xuất. Ngoài ra, Hội nông dân xã Triệu Trạch huyện Triệu Phong tỉnh Quảng Trị cũng đã rất tích cực tuyên truyền khuyến khích bà con áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng dưa hấu. Đặc biệt, Hội nông dân đã đưa giống dưa Trang Nông 12 và Sen Vàng vào canh tác. Thực tế, trồng cây dưa hấu cho thu nhập khá cao. Do đó, Hội nông dân đang lập tờ trình để công nhận thương hiệu dưa hấu sạch Long Quang.

 Với sản lượng khoảng gần 450 tấn, bình quân mỗi vụ từ trồng dưa hấu trên cát người dân thôn Long Quang xã Triệu Trạch thu về khoảng trên 2 tỷ đồng. Nhờ đó, đã góp phần nâng cao đời sống kinh tế cho gia đình và tăng thu nhập hàng năm cho địa phương.

Người dân Long Quang đang kì vọng sản phẩm dưa hấu sớm được gắn nhãn hiệu tập thể để tạo uy tín đối với người tiêu dùng cũng như giúp họ có thêm động lực phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập.  

Trong kế hoạch xây dựng thương hiệu các sản phẩm nông nghiệp lợi thế của huyện năm 2018, Phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Triệu Phong đã xây dựng nhãn hiệu tập thể sản phẩm nông nghiệp lợi thế của huyện, trong đó có sản phẩm Dưa hấu Long Quang. Theo đó, đơn vị đã tiến hành làm việc với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND các xã, các HTX triển khai kế hoạch đăng kí nhãn hiệu tập thể; hướng dẫn địa phương, đơn vị liên quan làm các thủ tục hồ sơ gửi Cục Sở hữu trí tuệ đề nghị chứng nhận hợp lệ nhãn hiệu tập thể đối với Dưa hấu Long Quang. Đây là tín hiệu vui của những người trồng dưa ở Long Quang.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sản xuất và kinh doanh sản phẩm dưa hấu ở địa phương hiệu quả và phát triển bền vững, thời gian qua Hợp tác xã sản xuất, kinh doanh dịch vụ tổng hợp Long Quang (Triệu Thạch, Triệu Phong) đã tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng ở huyện, tỉnh hoàn thiện các thủ tục pháp lý trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, cấp chứng nhận nhãn hiệu tập thể “Dưa hấu Long Quang” do HTX đại diện làm chủ sở hữu.

Trong thời gian chờ đợi kết quả, HTX tiếp tục hướng dẫn, giúp đỡ nông dân áp dụng khoa học kĩ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi; khuyến khích nông dân đưa các loại cây giống có năng suất cao, phù hợp vào sản xuất trên vùng cát để tăng thu nhập. Riêng đối với cây dưa hấu, kế hoạch trong những năm tới, HTX phấn đấu mở rộng trồng từ 3 - 5 ha/năm, hướng tới mở rộng thị trường tiêu thụ không chỉ trong tỉnh mà còn ra các tỉnh lân cận.

Những năm gần đây, địa phương xác định dưa hấu là một trong những loại cây chủ lực, giúp người dân xóa đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập. Tuy nhiên, mặc dù dưa hấu Long Quang được nhiều người đánh giá cao về chất lượng nhưng người dân sản xuất chủ yếu theo cách thức tự tìm thị trường tiêu thụ nên khá vất vả. Để tạo tin tưởng cho người tiêu dùng đối với sản phẩm dưa hấu Long Quang, giúp nông dân mở rộng thị trường tiêu thụ, giá bán ổn định, UBND xã tích cực chỉ đạo, hướng dẫn Hợp tác xã sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tổng hợp Long Quang phối hợp với các ngành chức năng làm các thủ tục hồ sơ xây dựng nhãn hiệu tập thể đối với quả dưa hấu.

Nếu việc xây dựng nhãn hiệu tập thể “Dưa hấu Long Quang” thành công thì đây là lợi thế cho địa phương, tạo động lực cho nông dân tiếp tục nỗ lực phấn đấu tăng năng suất, cung cấp sản phẩm sạch để người tiêu dùng yên tâm hơn, giúp người dân nâng cao thu nhập, góp phần xây dựng nông thôn mới ở địa phương.

Nguồn: VITIC tổng hợp